Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti, Türkmenistan ve Özbekistan arasındaki karşılıklı ticaret ve yatırım ilişkilerinin gelişmesine destek olmak amacıyla kurulan, Türk Ticaret ve Sanayi Odası / Türk Odalar Birliği 1. Genel Kurulu; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) ev sahipliğinde, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) işbirliğinde İstanbul’da gerçekleştirildi. Türk Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı’na ilk başkan olarak TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu seçildi.​

Genel Kurulun açılışında Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türk Keneşi Genel Sekreteri Baghdad Amreyev, Azerbaycan İşverenler Konfederasyonu Başkanı Mammad Musayev, Kazakistan Ulusal Girişimciler Odası Başkanı Ablay Myrzahhmetov ve Kırgız Cumhuriyeti Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Marat Sharshekeev birer konuşma yaptı.

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu konuşmasında Türk Ticaret ve Sanayi Odası’nın kurulma sürecini anlatarak, “17 Kasım 2006’da, Zat-ı devletleri, Nursultan Nazarbayev, Antalya’daki Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesinde bize bir görev tevdi etmiş ve şöyle demişti; ‘Ülkelerimizin işadamları arasındaki yakın işbirliğini sistemli bir hale getirmek görevimizdir. Bu çalışmayı, TOBB’un, Türk dili konuşan ülkelerin ticaret ve sanayi odalarıyla birlikte ele alması yararlı olacaktır’. Çok şükür, bu büyük projeyi gerçekleştirdik” dedi.

Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) bünyesinde, Türk TSO kuruluş tüzüğünü Mayıs ayında imzaladıklarını anımsatan Hisarcıklıoğlu, “Birliğimiz ile birlikte, Azerbaycan İşverenler Konfederasyonu, Kazakistan Ulusal Girişimciler Odası,  Kırgız Cumhuriyeti TSO, Oda’nın ilk üyeleri. Onların da başkanları bugün bizimle. Türkmenistan ve Özbekistan ise henüz üye olmadı. Ama çok yakın bir zamanda onları da üye olarak göreceğiz inşallah. Özbekistan bugün aramızda. Zaten imzalamış olduğumuz Tüzüğü, Türkmen ve Özbek Odalarının katılımına açık olacak şekilde hazırladık. Böylece ilk fazda; Türk TSO; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan’dan oluşacak. Sonra daha başka katılımlar da olabilir” şeklinde konuştu.

Hisarcıklıoğlu, bu 6 ülkenin 1,1 trilyon dolarlık bir ekonomik büyüklük ve 160 milyonluk bir nüfus demek olduğunu söyledi.

Türk Ticaret ve Sanayi Odası’nın ilk Genel Kurulunu yaparak faaliyete geçeceğini belirten Hisarcıklıoğlu, Oda’nın daimi sekretaryasının TOBB İstanbul Hizmet Binasında olacağını, TOBB olarak, ofis ve personel konusunda her türlü desteği sağlayacaklarını ifade etti.

-“Deneyimlerimizi paylaşmaya hazırız”

İşbirliğini daha sağlam temellere oturtacak ve daha kurumsal hale getireceklerini vurgulayan TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu, “Buna ihtiyacımız var. Zira kalkınma ve zenginleşme için, özel sektörün gelişmesi şart. Güçlü özel sektör için de, güçlü bir oda sisteminin varlığı gerekir. Türkiye, güçlü bir Oda sisteminin özel sektörü nasıl destekleyip geliştirdiğine dair çok güzel bir örnektir. Biz, bu yönde destek vermeye, deneyimlerimizi paylaşmaya hazırız” dedi.

Hisarcıklıoğlu, Kazak-ATEMEKEN, Kırgız, Türkmen, Özbek Odaları ile birlikte, ikili olarak, Ticaret ve Sanayi Oda Forumlarını (ortak Palataları) kurduklarını ve tecrübelerini buralarda da paylaşmaya devam edeceklerini söyledi.

-Halkları zengin kılmanın tek yolu girişimcilik

Doğal kaynaklara sahip olmanın kalkınma için artık yeteli olmadığına dikkat çeken Hisarcıklıoğlu, “Bu gerçeği artık hemen her ülke görüyor ve petrol/doğalgaz dışı alanlar daha fazla öne çıkarılıyor. Bizler de, ekonomik yapımızı çeşitlendirmeli ve gelişmeliyiz. Bunun için, sanayi ve ticarete yönelerek, girişimciliği güçlendirmeliyiz. Ülkelerimizi, halklarımızı, daha zengin kılmanın tek yolu budur” dedi.

Bu süreçte ilk olarak ticaret hacmini artırmak gerektiğine vurgu yapan Hisarcıklıoğlu şunları kaydetti: “Ticarette önemli konulardan biri gümrük geçişleri. Bizim coğrafyamızda, kara gümrük kapılarının önemi büyük. Tarihi İpekyolu üzerinde oturuyoruz. TOBB olarak, bunları yenileme ve işletme konusunda, büyük tecrübemiz ve başarımız var. Devletimize tek kuruş harcatmadan, Türkiye’nin en büyük 10 kara gümrük kapısını yeniledik. Yaptığımız projeler, Birleşmiş Milletler tarafından da başarı hikâyesi olarak kabul edildi ve dünyaya örnek gösterildi. Bu konudaki tecrübemizi sizlere aktarmaya hazırız.

Türkiye olarak, önem verdiğimiz bir diğer konu girişimcilik. Girişimcileri artırmak ve özel sektörü geliştirmek suretiyle, 2 alanda küresel bir başarıya imza attık. Turizmde son 30 yılda, büyük ilerleme gösterdik. Dünyanın ilk 6 turizm destinasyonu arasına girdik. Yurtdışı müteahhitlik sektöründe, dünyada 2. sıraya yükseldik. Müteahhitlerimiz bugüne kadar 108 ülkede, 400 milyar dolarlık projeyi başarıyla üstlendiler. Dünya markası haline geldiler. Küresel ekonomiye entegre olmanın, uluslararası ticarete ve küresel rekabete açılmanın, ne kadar önemli olduğunu gördük.

1980’de Özal, reformlarıyla ülkeyi dışa açarken, iş dünyası olarak sürece destek verdik. 1990’ların ortasında AB ile Gümrük Birliği’ne girerken, Avrupalı şirketlerle rekabetten kaçmadık. Bu sayede, otomotivden, beyaz eşyaya kadar birçok sektörde Avrupa’nın en önemli tedarikçisi arasında girdik. 2002’den sonra, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde yapısal reformları cesurca hayata geçirdik. Sonuçta 2009’daki küresel krizden en hızlı çıkan ülkelerden biri olduk. Son 20 senede, ülkemize gelen uluslararası sermaye 210 milyar doları aştı”.

-“Ticaret, en büyük barış ve refah kaynağı”

Hisarcıklıoğlu, 2 büyük dünya savaşı sonrası harabeye dönen Avrupa ülkelerinin kendi aralarında ekonomik birlik kurarak, aralarındaki ticareti geliştirdiklerini ve hep birlikte büyüdüklerini ve zenginleştiklerini anımsattı.

Ticaretin, en büyük barış ve refah kaynağı olduğuna dikkat çeken Hisarcıklıoğlu, “Biz de önce, ülkelerimiz arasındaki ticari engelleri kaldırmalı, birbirimizle ticareti artırmalıyız. AB benzeri bir başarı hikâyesini, biz de yazmalıyız. Türk İş Konseyini ve Türk TSO’nı, bu hedefe ulaşmamızı sağlayacak, stratejik önemde adımlar olarak görüyorum. Böylece, aramızdaki dayanışma daha da artacak ve yeni işbirliği imkânları gelişecektir. İnanıyorum ki, el ele verirsek, hükümetlerimiz ve iş dünyası birlikte çalışırsa, yeni başarı hikâyelerini, Türk dünyası da yazacaktır” dedi.

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan da Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) Sekretaryası’nın ilgili kuruluşu olarak Türk Ticaret ve Sanayi Odası’nın kurulmasının önemli bir gelişme olduğunu vurguladı.

Oda’nın bugün açılışını yapacaklarını ifade eden Pekcan, şunları söyledi: “Cumhurbaşkanlarımızın 15 Ekim 2019’da, Türk Konseyi’ni kuran Nahçıvan Anlaşması’nın 10. yıl dönümünün de kutlanacağı Türk Konseyi Yedinci Liderler Zirvesi vesilesiyle Bakü’ye gelmeden önce yapacağımız çalışmalara da bugünkü toplantı neticesinde yön verilecek. Bugün Oda’nın 1. Genel Kurulu’nda delegeler, genel sekreteri ve başkanı seçecek. Şimdiden başarılar diliyorum. Türk Konseyi üyesi ülkelerin vizyonlarını, iş planlarını, projelerini 15 Ekim toplantısına kadar ilgili odalar, çalışmalarını tamamlayıp yeni Türk Ticaret ve Sanayi Odası’nın ilgili ülkelerinin odalarına sunacaklar. Türk Konseyi olarak gayri safi milli gelirimiz 1 trilyon dolara ulaşıyor. Sahip olduğumuz kaynaklarla bölgemizde önemli bir güce sahibiz. Birbirimizle olan ticaretimize baktığımızda bu rakamın o kadar da büyük olmadığını görüyoruz. Şimdi bu Oda’nın kuruluşuyla bu rakam hızla artmaya devam edecektir.”

Ruhsar Pekcan, karşılıklı ticaretlerinin fazla artmamasının nedeninin istememezlik olmadığını vurgulayarak, “Bunun nedeni aramızdaki lojistik engeller. 2017 yılında açılışı yapılan Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı ile lojistik engellerin büyük kısmını aşmış bulunmaktayız. Artık Hazar Denizi aramızda bir engel değil, bir ulaşım yolu, birlikteliğimizin bir kanıtı olarak daha fazla devreye alabilmemiz, lojistik engelleri aşarak ticaretimizin önünü açmamız gerekiyor. Hazar’ı bizi ayıran değil, bizi birleştiren bir deniz olarak görmek istiyoruz.” şeklinde konuştu.

Pekcan, 2018 yılında yüzde 5 artış ile Türk Konseyi üyelerinin dünya ticaret hacmindeki payının 522 milyar dolara ulaştığını, buna Özbekistan ve Türkmenistan dahil edildiğinde 2018’de 558,6 milyar dolara ulaştığını aktardı.

Birlikte daha çok çalışarak, yasal altyapıyı güçlendirerek ve ürün çeşitliliğine giderek bu ticaretten daha fazla pay alınabileceğini belirten Pekcan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Türk Konseyi üyesi ülkeler ile 2018 yılında ticaret hacmi, bir önceki yıla göre yüzde 16,7 artarak 6,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Buna Özbekistan ve Türkmenistan dahil edildiğinde 2018 yılında 9 milyar dolara ulaştı. Bu rakamı artırmak bizlerin elinde. Türkiye olarak, Türk Konseyi üyesi ülkelerde yaklaşık 15 milyar dolara yakın yatırımımız mevcut. Bu ülkelerin ülkemizdeki yatırımları yaklaşık 7,7 milyar dolardır. Ayrıca, Türk müteahhitleri de 39 milyar dolar tutarında 969 proje üstlenmiş. Bu veriler, son yıllarda kaydettiğimiz ilerlemenin göstergesi ama maalesef yeterli değil. Artık sahip olduğumuz güçlü bağları ticari ilişkilerimize yansıtmanın tam zamanı. Karşılıklı yatırımlarımızı, ticaretimizi artırarak gerçek potansiyelimizi ilişkilerimize yansıtmalıyız.”

Üye ülkeler arasındaki iş forumlarını, seminerleri, fuar sayılarını artırmaları gerektiğini, belki ortak fuarlar da düzenlenebileceğini belirten Pekcan, “Türkiye olarak bölgesel iş birliğine sadece doğal kaynaklar olarak bakmıyoruz. Dünya bir teknolojik dönüşümden geçiyor. Türk Ticaret ve Sanayi Odası öncülüğünde bölgemizdeki eğitimlere de önem veriyoruz.” dedi.
Pekcan, Bakanlık olarak ihracat destekleriyle ilgili eğitim vermeyi planladıklarını aktararak, “En kısa zamanda Özbekistan ve Türkmenistan’ın Türk Keneşi’ne katılmasıyla kurumsal yapımız çok daha güçlenecektir.” ifadesini kullandı.

“Ortak bir ticaret zinciri bizi birleştirmeli”

Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) Genel Sekreteri Baghdad Amreyev de bugün Ticaret ve Sanayi Odası’nın faaliyete geçmesi için bir araya gelindiğini belirterek, bu odanın Türk dünyasında seçkin bir marka yaratacağına inandıklarını söyledi.

Türk Keneşi Liderler Zirvesi’nde geçen yıl devlet liderlerinin, iş birliğinin güçlendirilmesine değindiğini anımsatan Amreyev, ortak odanın kuruluşundan itibaren ticari ilişkilerin ciddi anlamda geliştirilebileceğini vurguladı.

Amreyev, yeni mekanizmalar ortaya çıkarmak adına çalıştıklarını ifade ederek, “Ortak birtakım işler yapmayı amaçlıyoruz. Ortak yatırım fonunun oluşturulması ve KOBİ’nin desteklenmesi amaçlanıyor. Böyle bir fonun kurulmasıyla birlikte güçlü bir araca sahip olacağız.” diye konuştu.

Azerbaycan İşverenler Konfederasyonu Başkanı Mammad Musayev ise bu odada yapılacak çalışmaları geliştireceklerini vurgulayarak, “Artık tek millet 6 devletiz. İmkanlarımız çok geniş. Bunları bir araya getirmemiz gerekir. İş dünyasının önünü açmak çok hayırlı bir iştir.” dedi.

Kazakistan Ulusal Girişimciler Odası Başkanı Ablay Myrzahhmetov, kardeş iş dünyasının bir arada olmasının önemine işaret ederek, Kazakistan Ulusal Girişimciler Odası hakkında bilgi verdi.

Kırgız Cumhuriyeti Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Marat Sharshekeev de Türk dili konuşan ülkelerin adım adım birleştiğini ifade ederek, “İlk genel kurul, ilk genel sekreter seçimi bugün yapılacak. Ticaret demek kolay ama satmak kolay değil. Bazı siyasi ve diğer sorunlar ticarete engel oluşturabiliyor. Ortak bir ticaret zinciri bizi birleştirmeli ve sorunlar ortadan kaldırılmalıdır.” şeklinde konuştu.

Türk Ticaret ve Sanayi Odası’nın ilk başkanı Hisarcıklıoğlu 

Konuşmaların ardından Türk Ticaret ve Sanayi Odası’nın 1. Genel Kurulu yapıldı. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan tarafından kurulan Türk Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı’na söz konusu 4 üye ülkenin önergesiyle ilk başkan olarak TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu seçildi.

Bu arada, Daimi Sekretaryası İstanbul’da olacak Oda, TOBB’un binasında hizmetlerini yürütecek. Ayrıca, her ülkeden 5 delegeden birinin kadın olması konusunda prensip kararı alındı.